Rak szlachetny inaczej rzeczny lub szerokoszczypcowy jest największym przedstawicielem raków w Polsce. Dorasta do 25 cm, żyje ponad 25 lat. Jego pancerz ma barwę ciemnobrunatną do czarnej, bywają też osobniki błękitne. Spodnia strona ciała jest czerwona.

W odróżnieniu od raka błotnego, rak szlachetny ma szczypce krótkie i grube, nie zamykające się szczelnie. Rak błotny natomiast ma szczypce wąskie i długie ze szczelnie domkniętymi "palcami". Od spodniej strony jest biały.

Głównymi powodami zaniku raka szlachetnego są:

• Zanieczyszczenia wód

• Śmiertelna choroba zwana “dżumą raczą”

• Rozprzestrzenienie się w naszych wodach raków amerykańskich - głównie raka pręgowanego

Raki szlachetny i błotny, zostały objęte programem ochrony czynnej przez Mazowiecki Zespół Parków Krajobrazowych. W ramach tego programu, we współpracy z Zakładem Zoologii Wydziału Nauk o Zwierzętach SGGW w Warszawie, przeprowadzono reintrodukcję raków. Wyhodowane w warunkach laboratoryjnych skorupiaki stanowią podstawę do odtworzenia populacji w rzekach i strumieniach Mazowieckiego Parku Krajobrazowego.

Rak szlachetny wpisany został do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt - gatunek wysokiego ryzyka narażony na wyginięcie.